Bàn về lối sống chậm

Tuần vừa rồi tôi nhận được tin nhắn của một người bạn facebook. Em là bác sĩ ở một tỉnh phía Nam, kết bạn với tôi trên mạng cũng đã lâu. Em gọi tôi bằng thầy, nghe cũng hơi ngượng vì tôi có dạy em giờ nào đâu, nhưng thôi, coi như em tôn trọng tôi vì những gì tôi viết trên facebook này. Những người bạn như em khiến tôi càng thêm thận trọng với những gì mà mình sẽ đăng trên này. Nó không còn là cuộc chơi cá nhân nữa, mà ít nhiều có ảnh hưởng tới cộng đồng.

Qua thư em gửi, ngoài những vấn đề riêng tư, em xin ý kiến tôi về việc có nên dừng làm việc bon chen kiếm tiền không, chỉ khám bệnh từ thiện, rồi chọn cuộc sống trong lành, ung dung tự tại. Tôi thấy mừng là trong cuộc sống này còn rất nhiều người tốt. Nhiều trí thức trẻ có lối sống trong sáng, hướng về điều thiện. Cái này, thật sự mà nói do kết quả của giáo dục trong gia đình là chủ yếu. Những gia đình nề nếp, cha mẹ sống ngay thẳng trong sạch thì sẽ giáo dục được những người con thành người tốt, biết ghê sợ cái xấu, biết làm việc thiện. Nhiều gia đình tốt thì cái xã hội này sẽ dần dần tốt lên.

Nhưng về chuyện tiền bạc, tôi xin được nói thẳng, một số bạn đang có một suy nghĩ nhầm lẫn, giống hệt như tôi lúc còn trẻ. Trong xã hội hiện nay ngoài suy nghĩ đồng tiền là tối thượng, còn có một luồng tư tưởng khác đối nghịch lại, cho tiền là không quan trọng. Hai suy nghĩ này đều phiến diện.

Luồng tư tưởng chủ đạo của xã hội hiện nay coi đồng tiền là trên hết, là thước đo sự thành công cuộc sống. Mọi người điên cuồng lao vào kiếm tiền, bất chấp mọi thủ đoạn xấu xa. Đời người lên đến chức chủ tịch tỉnh, bộ trưởng tưởng chừng như đã tột đỉnh vinh quang rồi, thế mà vẫn không dừng được máu tham, vẫn tham nhũng. Cái này dẫn chứng trên truyền thông quá cụ thể rồi nhé, không lại bảo tôi nói xấu chế độ. Trên cao thì ăn to, dưới thấp thì lừa gạt chèn ép nhau để kiếm tiền. Muôn vàn kiểu dạng lừa đảo, nhiều không kể xiết. Cả trong các ngành xưa nay vẫn có tiếng là trong sạch như y tế, giáo dục thì cũng đầy rẫy những chuyện như vậy.

Trong xã hội như vậy, dù muốn dù không ta cũng bị cuốn đi theo. Bây giờ gặp nhau chẳng mấy ai để ý đến tư duy, tư cách, mà đánh giá ngay ăn mặc có hàng hiệu không, câu chuyện thì mở miệng ra là khoe mấy cái nhà, mấy lô đất, con cái du học ở đâu. Và điều rất đặc biệt là sau khi khoe tất tần tật, bao giờ họ cũng có câu nói chứng tỏ sự thanh cao là: “Ôi dào, tiền là chuyện nhỏ. Tình cảm mới là quý. Tiền nhiều để làm gì”.

Tuy nhiên trong xã hội cũng có một nhóm nhỏ người đi ngược lại. Họ tránh xa những nhiễu nhương của cuộc sống, muốn bảo vệ lối sống trong lành của mình, muốn giảm bớt công việc, muốn dành thời gian cho gia đình và làm từ thiện. Đó chính là lối sống chậm, hiện nay được một số người cổ vũ.

Tuy nhiên theo tôi lối sống chậm trong hoàn cảnh hiện nay chưa phù hợp, thậm chí có thể nói nó là nguy hiểm với những trí thức trẻ mới vào đời. Cách đây mấy chục năm tôi cũng đã thực hành lối sống đó, và bây giờ khi về già, tôi đang phải sửa sai cho hồi trẻ.

Lúc ngoài 30t, tôi thấy đồng tiền đến với tôi khá dễ dàng. Bố mẹ bán một cái nhà ở phố cổ Hà Nội cho 100 cây vàng để mua nhà ở Tp HCM. Bản thân tôi thì làm ở bv lớn, Bv Thống Nhất Tp HCM, mua nhà mặt tiền ở đường lớn chợ Tân Hương (Phường 16 quận Tân Bình) để mở phòng mạch. Phòng mạch của cũng khá đắt khách, sau giờ làm cũng khám được 15 – 20 bệnh nhân. Như vậy cũng là khá tốt cho cuộc sống của một bác sĩ rồi phải không.

Chính vì mọi thứ có được quá dễ dàng nên tôi không biết coi trọng nó. Nên chỉ vài chuyện không vừa ý là giận đời, đóng cửa phòng mạch, rồi sau vài năm gặp chuyện không bằng lòng trong công việc tại bệnh viện là tôi bán nhà quay về Bắc. Rút cục khi về Hà Nội, công việc còn tệ hơn xưa, tiền bạc không kiếm được, cứ lấy tiền bán nhà ra tiêu, mãi cũng phải hết. Không phải tôi ăn chơi hay cờ bạc gì hết tiền, mà chính là vì đồng lương chính thức quá thấp, phải lấy tiền để dành ra duy trì cuộc sống, nuôi các con ăn học.

Rồi khi xưa bệnh nhân đến đầy nhà thì tôi kiêu không khám, dành thời gian rảnh rỗi để sống chậm, đọc sách, nghe nhạc, đi du lịch. Nay thì tiền chợ cũng thiếu nên cũng phải quay quắt đi làm thuê cho các phòng khám tư để kiếm tiền, cũng chẳng có thời gian đâu để mà chăm sóc gia đình, để mà sống chậm. Đau khổ nhất là khi bố mẹ ốm nặng rồi mất, cũng không có nhiều tiền để chạy chữa cho ông bà tốt nhất. Nên nếu được quay ngược thời gian, thì tôi thấy hồi còn trẻ mình sẽ phải nỗ lực kiếm tiền gấp nhiều lần.

Người ta chỉ nên sống chậm khi đã có rất nhiều tiền, đã tự do về tài chính hoặc sống trong một xã hội đã rất phát triển, có bảo hiểm an sinh tốt. Còn không thì mình phải nỗ lực kiếm tiền để bảo hiểm cho cuộc sống của chính mình. Khi không có tiền ta dễ rơi vào những bi kịch mà không ai giúp được ta cả. Sức khỏe của cha mẹ già, học hành của con nhỏ... tất cả trông chờ vào tài chính của mình có vững vàng không.

Nên bây giờ, với kinh nghiệm sống của cá nhân, tôi kịch liệt phản đối tư tưởng muốn sống chậm của các bạn trẻ. Các em bây giờ chuyên môn vừa đủ độ chín, là lúc có thể thu hái được thành quả của học hành, thì hãy tích cực làm việc để kiếm tiền. Có nhiều tiền sẽ giúp cho cuộc sống của người thân của các em đầy đủ hơn, an toàn hơn. Cha mẹ được chăm sóc tốt, con cái được hưởng điều kiện giáo dục tốt hon. Có tiền rồi em cũng sẽ dễ dàng thực hiện các ý định từ thiện hơn.

Chúng ta hoàn toàn có thể vừa kiếm tiền, vừa làm việc thiện được. Điều đầu tiên, khi có tiền dự trữ, chúng ta lo được cho cha mẹ già. Đấy là cái việc thiện lớn nhất của đời người. Mình lo cho con cái thì cái lo đó có phần ích kỷ, vì ít nhiều còn gửi gắm ý định muốn có chỗ dựa dẫm khi về già. Còn lo cho cha mẹ, báo đáp công ơn sinh thành, thì mới là việc khó. Việc thiện tiếp theo chúng ta làm là tận tâm tận lực trong công việc hàng ngày, không gian dối. Làm sao để mỗi đồng tiền chúng ta nhận về đều xứng đáng tới từng đồng xu. Cứ làm tử tế, hết trách nhiệm với công việc hàng ngày, cũng đã là đại phúc đức cho đất nước này rồi.

Còn nếu như ta chọn việc an nhàn, bận một tý là xin nghỉ, nói sống chậm, thì thật ra là thái độ trốn tránh, ngại khó, ngại khổ. Ta để tuổi trẻ của ta trôi qua trong bàng bạc của những suy nghĩ hư vô, không bắt tay vào một việc gì cụ thể. Ta vuốt ve lối sống của mình bằng những chuyến đi từ thiện, thật ra là những chuyến đi chơi trá hình. Rút cục có giúp ích gì cho đời không?

Giả sử, giả sử thôi nhé, tai ương bất thình lình ập tới, như cha mẹ đột nhiên bệnh nặng, người thân bị tai nạn... Lúc đó không có tiền ta phải làm sao. Lúc đó ta mới hốt hoảng nhận ra, tất cả các mối quan hệ xã hội đều được giải quyết bằng tiền, bằng rất nhiều tiền. Đến bệnh viện mà cầm vài chục triệu trên tay cứ như là chưa có gì. Cầm vài trăm triệu thì thấp thỏm không biết được bao lâu. Tôi nghe có chuyện có cậu kỹ sư công nghệ thông tin đã bán mình cho một cty lấy 2 tỷ để chữa bệnh cho mẹ. Nhưng bản thân mình cứ mải sống chậm mãi, kỹ năng kinh ngiệm làng nhàng thì không biết lúc đó bán mình có ai mua không.

Trên đây là một số suy nghĩ cá nhân của tôi. Có thể cực đoan, có thể còn phiến diện, nhưng thật, rút ra từ cuộc đời, hy vọng có giúp được chút nào cho các bạn trẻ. Mà thật ra, tôi cũng yêu lối sống chậm đấy chứ, nên hay tranh thủ những khoảng thời gian rảnh rỗi hiếm hoi để đi về những miền quê, hít thở những ngọn gió trong lành.

Tác giả: Quan Thế Dân